W sobotę 23 stycznia 2016 roku w Domu Stowarzyszenia Związków Mniejszości Narodowych Łotwy w Rydze odbył się wernisaż wystawy poświęconej Icie Marii Kozakiewicz.
Bohaterka wystawy to powszechnie znana i szanowana na Łotwie, przedwcześnie zmarła polska działaczka związana z Frontem Narodowym, założycielka i pierwszy prezes Związku Polaków na Łotwie, deputowana do Rady Najwyższej Łotwy. Ita Kozakiewicz urodziła się w Rydze jako córka Polki i Łotysza. Bez wątpienia Łotwę traktowała zawsze jako swoją ojczyznę, ale już w dzieciństwie, dzięki siostrze swojej babci, poznała polskie tradycje, zwyczaje. To ona zaszczepiła w małej Icie miłość do tego, co polskie – polskiego języka, literatury, sztuki i ciekawej, choć tragicznej historii Polski. W szarej, pełnej zagrożeń i lęków, radzieckiej rzeczywistości stała się pierwszą prawdziwą nauczycielką polskości małej Ity, dziewczynki bardzo inteligentnej, bystrej i ciekawej świata. Pierwsze książki, które jej podsuwała, były w języku polskim, to z nich Ita uczyła się polskiej historii. Dlatego od zawsze Polska jawiła się w jej świadomości jako druga ojczyzna, jako ziemia rodzinna jej dziadków, z którą czuła niesamowitą więź duchową i kochała tak samo jak Łotwę.
Postać Ity Kozakiewicz otoczona jest powszechną pamięcią i szacunkiem wśród Polaków na Łotwie. Ceniona jest także przez Łotyszy. Jej krótkie, ale jakże piękne, aktywne życie, którym udowodniła, że w życiu trzeba mieć wartości, trzeba mieć cel, nie wolno się poddawać, trzeba umieć walczyć do końca o to, w co wierzymy, co dla nas ważne, może być przykładem i lekcją patriotyzmu dla następnych pokoleń.
Prezentowana w budynku na Slokas, przygotowana z ogromną starannością i pieczołowitością wystawa pokazuje życie i działalność Ity Kozakiewicz od wczesnego dzieciństwa do momentu tragicznej śmierci w falach Morza Tyrreńskiego w czasie powrotu z konferencji ,,Kraj – Emigracja”, na której po raz pierwszy Polacy z ZSRR spotkali się z rodakami żyjącymi w różnych zakątkach świata. Wystawa prezentuje nie tylko zdjęcia Ity Kozakiewicz, na których uwiecznione zostało jej dzieciństwo, rodzina, lata szkolne ale też jej praca zawodowa, działalność polityczna i społeczna. Znajdują się na niej plansze z opisem zdjęć poświęconych działalności Klubu Kultury Polskiej, Związku Polaków na Łotwie, Łotewskiego Frontu Narodowego. Ciekawe są zdjęcia, na których uwieczniono wybory do Rady Najwyższej w marcu 1990 roku. Oddzielne miejsce zajmuje tematyka poświęcona odradzaniu się polskiego szkolnictwa na Łotwie. Są też zdjęcia pokazujące życie prywatne bohaterki wystawy. W oddzielnych gablotach umieszczono odznaczenia, nagrody, dokumenty oraz artykuły prasowe poświęcone Icie Kozakiewicz. Na wystawie nie mogło zabraknąć jej własnej twórczości, są więc rysunki, wiersze autorstwa Ity Kozakiewicz. Ostatnim eksponatem, jaki napotykają zwiedzający wystawę jest gablota zatytułowana ,,Wszyscy Cię pamiętamy”. Nie ma w niej, jak w pozostałych, uśmiechniętej dziewczyny, młodej kobiety pełnej nadziei i wiary na lepsze jutro. Zamiast tego są wspomnienia, kondolencje, smutek i łzy.
Wernisaż swoją obecnością uświetnili Ambasador RP – Ewa Dębska oraz Konsul RP – Wojciech Kraj. Na wystawie byli obecni też nauczyciele i uczniowie Polskiej Szkoły Średniej im. Ity Kozakiewicz w Rydze, liczne rzesze członków Związku Polaków na Łotwie, ale przede wszystkim przyszli wszyscy ci, którzy ją znali, kochali, szanowali i podziwiali za bezkompromisowość i odwagę w dążeniu do wyznaczonego sobie celu, za to, jak pięknie umiała mówić o sprawach ważnych dla Łotwy i dla Polski. Ale nie były to tylko puste słowa, za nimi szły czyny, przedsięwzięcia, które wcielała w życie. Swoją postawą, zaangażowaniem w sprawy społeczne i dziś już tak rzadką sztuką aratorską zjednywała sobie rzesze ludzi, zarówno Łotyszy jak i Polaków.
Z okazji wernisażu odbył się koncert przygotowany i poprowadzony przez Dagmarę Małzubę – prezesa Klubu Kultury Polskiej ,,Polonez.” W repertuarze znalazła się muzyka poważna, poezja, arie operowe, nie mogło też zabraknąć akcentów patriotycznych, ale miłym, kontrastowym elementem programu były też piosenki estradowe. Do ich wspólnego śpiewania z wielkim zapałem przyłączyli się wszyscy goście zgromadzeni na wernisażu. Jako pierwsza wystąpiła najmłodsza artystka Klubu Kultury Polskiej ,,Polonez”, uczennica pierwszej klasy Ryskiej Polskiej Szkoły Średniej im. Ity Kozakiewicz – siedmioletnia Krystyna Romanienko. W jej wykonaniu usłyszeliśmy kolędę ,,Aniołek mały jak wróbelek”, która bardzo wzruszyła publiczność. Chór ,,Polonez” zaśpiewał pieśń do słów Marii Konopnickiej ,,Jak szła Wisła do morza”. Następnie wysłuchano recytacji wiersza Wisławy Szymborskiej ,,Gawęda o miłości ziemi ojczystej” w wykonaniu nauczycielki języka polskiego Ryskiej Szkoły Średniej im. Ity Kozakiewicz – Anetty Laskowskiej. Zespół uczniów klasy czwartej tejże szkoły zaśpiewał pieśń ,,Życzenie” do muzyki Fryderyka Chopina. Ewa Sarkisjana wykonała na skrzypcach wariacje Henryka Wieniawskiego, a Laura Daugele ze Szkoły Muzycznej im. E. Darzinia oraz Artur Szabazow – student Ryskiej Akademii Muzycznej, zaprezentowali publiczności utwory Fryderyka Chopina. W dalszej części koncertu wykonaniem pieśni Stanisława Moniuszki ,,Znasz li ten kraj” oraz arią Stanisława z opery ,,Verbum Nobile”, zachwycił słuchaczy baryton – Wład Szulman. Końcowa część koncertu miała zdecydowanie bardziej estradowy charakter. Kolejnym punktem programu był występ Jerzego Beinarowicza, który przy akompaniamencie gitary zaśpiewał piosenkę ,,Nie płacz Ewka” z repertuaru zespołu Perfect oraz ,,Trzecia miłość – żagle” z repertuaru grupy ,,Czerwone Gitary”. Na zakończenie koncertu zabrzmiały polskie piosenki ,,Ciernista” oraz ,,Troszeczkę ziemi”, które zaśpiewały w duecie Dagmara Małzuba i Maria Legeza.
Anetta Laskowska
Nauczycielka języka polskiego
skierowana przez ORPEG