Jednym z najważniejszych wydarzeń dla łotewskiej Polonii w 2018 roku bez wątpienia pozostanie wizyta prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Pana Andrzeja Dudy i jego małżonki Pani Agaty Kornhauser-Dudy, która odbyła się 26-28 czerwca.
Para Prezydencka została w środę 27 czerwca oficjalnie powitana w Rydze przez Prezydenta Łotwy Raimondsa Vējonisa i jego małżonkę. Bezpośrednio po uroczystości powitania Andrzej Duda odebrał z rąk Prezydenta Vējonisa najwyższe łotewskie odznaczenie państwowe – Order Trzech Gwiazd – przyznane mu za „zasługi na rzecz państwa łotewskiego, znaczący wkład w zacieśnianie stosunków dwustronnych pomiędzy Łotwą a Polską oraz wkład Polski w umacnianie bezpieczeństwa Łotwy”. Łotewski Prezydent podkreślił, że Polacy i Polska już od stu lat pomaga dbać o bezpieczeństwo Łotwy. Andrzej Duda wskazał z kolei, że przyznane mu odznaczenie jest symbolem podziękowania za wkład Polski w bezpieczeństwo naszej części Europy. Polski Prezydent podarował Prezydentowi Vējonisowi księgę pamiątkową zawierającą życzenia „stu zasłużonych Polaków” z okazji stulecia niepodległości Łotwy.
Kolejnymi punktami oficjalnego programu były rozmowy z udziałem obu Par Prezydenckich, rozmowy „w cztery oczy” Prezydenta Dudy z Prezydentem Vējonisem, oraz rozmowy plenarne pod ich przewodnictwem. Prezydent Andrzej Duda na wspólnej konferencji prasowej podziękował Raimondsowi Vējonisowi za bardzo dobry stosunek państwa łotewskiego do Polaków i Polonii oraz za stwarzanie możliwości rozwojowych dla polskiej mniejszości na Łotwie, co umożliwia korzystnie nie tylko ze swobód obywatelskich, ale przede wszystkim, że daje możliwość kultywowania języka polskiego. Poruszono również tematykę związaną z UE, szczytem NATO w Brukseli, bezpieczeństwem i stosunków z Rosją.
Następnie Prezydenci złożyli kwiaty przed Pomnikiem Wolności w Rydze, a Andrzej Duda spotkał się też z szefem łotewskiego rządu Mārisem Kučinskisem. Po południu Prezydent wraz z Małżonką uroczyście przekazał reprint odnalezionych niedawno rękopisów Ignacego Paderewskiego dla Łotewskiej Biblioteki Narodowej z okazji obchodzonej w tym roku setnej rocznicy niepodległości kraju. W ramach obchodów 100-lecia uzyskania niepodległości Łotwy, Biblioteka Narodowa we współpracy z Instytutem Łotewskim realizują projekt People's bookshelf, w ramach którego goście biblioteki mają możliwość przekazania i ustawienia na półce darów książkowych z dedykacjami z okazji 100-lecia kraju.
Prezydent Andrzej Duda z Małżonką Agatą Kornhauser-Dudą zwiedzili również Narodowe Muzeum Historii Łotwy, w tym wystawę poświęconą 100-leciu uzyskania niepodległości przez Republikę Łotewską. Ekspozycja stanowi prezent łotewskich muzeów na jubileusz państwowości. Została opracowana dzięki współpracy 68 krajów, samorządów i prywatnych kolekcjonerów. Później Andrzej Duda spotkał się też z polskimi przedsiębiorcami działającymi na Łotwie. Na zakończenie dnia Prezydent Raimonds Vējonis z Małżonką wydali oficjalny obiad na cześć polskiej Pary Prezydenckiej.
W czwartek, 28 czerwca w Bazie Wojskowej w Ādaži Prezydent RP spotkał się z żołnierzami Wielonarodowej Batalionowej Grupy Bojowej NATO na Łotwie. Polscy żołnierze z 9 Braniewskiej Brygady Kawalerii Pancernej im. Króla Stefana Batorego, razem z Łotyszami i pozostałymi sojusznikami z NATO, pełnią już drugą wartę na straży bezpieczeństwa regionu. Prezydent wyraził przekonanie, że w najbliższym czasie nie będzie konfliktu w naszym regionie, bo nikt nie odważy się podnieść ręki na wojska NATO.
Podczas wizyty w bazie Prezydentowi towarzyszyli szef gabinetu Krzysztof Szczerski, szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego Paweł Soloch, a także minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak.
Prezydent RP wręczył Wojskowe Krzyże Zasługi z Mieczami dziesięciu żołnierzom Polskiego Kontyngentu Wojskowego oraz ryngrafy dowódcom pododdziałów wchodzących w skład Grupy Bojowej Wzmocnionej Wysuniętej Obecności NATO. Andrzej Duda zapalił także znicz przed pomnikiem Vienotībā Spēks (pol. Siła w jedności), poświęconym żołnierzom poległym na misjach.
Po spotkaniu w Ādaži Prezydent RP wraz z Małżonką udali się do Dyneburga. Pierwszym punktem wizyty była ceremonia upamiętnienia żołnierzy Wojska Polskiego poległych na Łotwie w latach 1919-1920 w czasie Kampanii Łatgalskiej. Na Słobódce przy krzyżu Prezydenci Andrzej Duda oraz Raimonds Vējonis wygłosili przemówienia okolicznościowe i złożyli wieńce. Prezydent RP serdecznie podziękował Prezydentowi RŁ i wszystkim Polakom za pamięć o żołnierzach polskich poległych na łotewskiej ziemi, walcząc za wolność „naszą i Waszą”. Zaznaczył, że ten pomnik jest wielkim świadkiem historii.
Następnie prezydenci wraz z asystą udali się pod Twierdzę Dyneburg, gdzie uroczyście odsłonili pomnik Króla Polski, Wielkiego Księcia Litwy, Rusi, Prus, Mazowsza, Żmudzi, Kijowa, Wołyniu, Podlasia, Inflant, a także Księcia Siedmiogrodu Stefana Batorego.
Pomysł, aby uczcić króla Rzeczypospolitej, który 26 marca 1582 roku nadał Dyneburgowi magdeburskie prawo miejskie, zrodził się kilka lat temu. Projekt pomnika opracował znany artysta lokalny Romuald Gibowski, a jego realizacja możliwa była dzięki wsparciu Senatu RP i Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie”. Pomnik przedstawia wielowymiarową tarczę zegara o wysokości około 6 m, na której znajdują się historyczne nazwy miasta i lata ustanowienia nazw, w tym rok 1582, w którym Król Polski Stefan Batory nadał Dyneburgowi prawa miejskie. Monument stanął niedaleko rzeki Szunicy, w miejscu gdzie po odzyskaniu Inflant od moskiewskich wojsk Iwana Groźnego, Król Polski Stefan Batory wybudował nowy zamek i ulokował miasto Dyneburg.
Odsłonięcie pomnika skupiło liczne grono miejscowych Polaków i sympatyków kultury polskiej, historyków oraz polskich żołnierzy z 9 Braniewskiej Brygady Kawalerii Pancernej im. Króla Stefana Batorego i łotewskich żołnierzy z 34 Batalionu Gwardii Narodowej. Nie zabrakło także uroczych przedszkolaków w strojach krakowskich, którym Pani Agata Kornhauser-Duda po oficjalnej części ceremonii sprezentowała pluszowe misie z polską flagą.
Po pożegnaniu z Prezydentem RŁ Raimondsem Vējonisem Para Prezydencka udała się do Teatru Daugavpilskiego, żeby spotkać się z Polakami mieszkającymi na Łotwie. Zebranych na Sali przywitała chargé d'affaires Ambadady Rzeczypospolitej Polskiej w Rydze Ewelina Brudnicka. Podczas uroczystości Prezydent Andrzej Duda wręczył odznaczenia dwudziestu dwum zasłużonym przedstawicielom społeczności polskiej na Łotwie i Polakom z kraju, którzy przyczynili się do rozwoju polskości na Łotwie.
Odznaczeni zostali: za wybitne zasługi w rozwijaniu polskiego szkolnictwa na Łotwie, za działalność polonijną Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski – dyrektor Państwowego Polskiego Gimnazjum w Rzeżycy Walentyna Szydłowska; za wybitne zasługi dla polskiego Kościoła na Wschodzie, za krzewienie polskiej kultury i tradycji narodowych, za działalność na rzecz polskich mniejszości narodowych Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej – ksiądz arcybiskup Zbigniew Stankiewicz; za wybitne zasługi w działalności na rzecz środowiska polonijnego, za popularyzowanie polskiej kultury i tradycji narodowych Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej – artysta Romuald Gibowski, wiceprezes ZPŁ Maria Kudrjawcewa, dziennikarka i działaczka społeczna Irena Ligieniece, dyrektor Państwowego Gimnazjum Polskiego im. Józefa Piłsudskiego w Dyneburgu Halina Smulko, dyrektor Centrum Kultury Polskiej w Dyneburgu Żanna Stankiewicz, prezes ZPŁ Ryszard Stankiewicz, ksiądz Edward Woroniecki, działacz społeczny Zygmunt Żol; Złotym Krzyżem Zasługi – działacz społeczny Ryszard Bondziński; tłumaczka i działaczka ZPŁ Krystyna Kunicka; Srebrnym Krzyżem Zasługi – nauczycielka Elżbieta Bieniewicz, prezes Oddziału ZPŁ w Rzeżycy Bernadeta Geikina-Tołstowa, prezes Oddziału ZPŁ w Rydze Andżella Liepa, nauczycielka Anna Mieniuk, ksiądz Andris Szewels; Brązowym Krzyżem Zasługi – dyrektor Państwowego Przedszkola Polskiego nr 29 w Dyneburgu Anżela Dubowska; metodyk Centrum Kultury Polskiej w Dyneburgu Svetłana Manohina; nauczyciel Ryszard Morawski, nauczycielka Jadwiga Ordon oraz aktorka i reżyserka Milena Sawkina.
Zwracając się do osób odznaczonych i wszystkich łotewskich Polaków Prezydent Andrzej Duda powiedział: Chylę czoła przed Państwem i tymi wszystkimi, dzięki którym przetrwała w was polskość, dzięki którym cały czas czujecie się Polakami, bo tak was wychowano; jesteście państwo lojalnymi obywatelami Łotwy o polskim sercu.
Ważnym wątkiem w przemówieniu Prezydenta było polskie szkolnictwo na Łotwie. Zaznaczył, że polskie placówki edukacyjne reprezentują bardzo wysoki poziom, i zapewnił łotewskich Polaków, że nadchodząca reforma szkolnictwa na Łotwie nie dotknie szkół polskich. Niedługą uroczystość upiększył występ Zespołu Tańca Ludowego „Kukułeczka, który zaprezentował taniec łotewski, mazura i wykonał sentymentalny utwór „Polskie kwiaty”.
Z teatru Pan Prezydent z Małżonką i towarzyszącą delegacją udali się do Domu Polskiego, gdzie wraz z przedstawicielami lokalnej polskiej społeczności obejrzeli mecz Polski z Japonią w ramach piłkarskich Mistrzostw Świata w Rosji. Reprezentacja Polski zwyciężyła 1:0, a gola zdobył Jan Bednarek.
Wizyta pary prezydenckiej i odsłonięcie pomnika króla Stefana Batorego ma swój szczególny wymiar właśnie w tym roku, w którym świętujemy jubileusze stulecia istnienia Republiki Łotewskiej i odzyskania niepodległości przez Polskę. Pobyt Prezydenta Andrzeja Dudy na Łotwie jest kolejnym dowodem przyjaźni, która łączy Polskę oraz Łotwę, a także impulsem do dalszego rozwoju stosunków polsko-łotewskich.
